Quan điểm của V.I. Lênin về tình thế cách mạng? Ý nghĩa phương pháp luận của vấn đề trong xem xét tình thế cách mạng xã hội trong thời đại ngày nay?

Lời giải

Về tình thế cách mạng, V.I Lênin quan niệm: “Tình thế cách mạng có thể… được diễn đạt tóm tắt bằng những tiếng khủng hoảng kinh tế và chính trị”1. Đây chính là “những thay đổi khách quan không phụ thuộc vào ý chí của một tập đoàn này hay của một tập đoàn kia, mà cũng không phụ thuộc vào ý chí của giai cấp này hay giai cấp khác”2. Theo quan điểm của V.I. Lênin, có thể hiểu tình thế cách mạng là một trạng thái đặc biệt của điều kiện khách quan. Khi đó, mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, mâu thuẫn giai cấp đã chín muồi, tạo nên một cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị sâu sắc, mở đường cho cách mạng xã hội có thể nổ ra.

Về vai trò của tình thế cách mạng, V.I. Lênin khẳng định “theo quy luật chung”, “không thể có cách mạng nếu không có tình thế cách mạng”. Tình thế cách mạng là điều kiện khách quan tuyệt đối cần thiết để cách mạng có thể nổ ra và giành được thắng lợi. Trong tác phẩm: “Sự phá sản của Quốc tế II”, V.I. Lênin còn chỉ ra các dấu hiệu chính của tình thế cách mạng là:

“1) Các giai cấp thống trị không thể nào duy trì được nền thống trị của mình dưới một hình thức bất di bất dịch; sự khủng hoảng nào đó của tầng lớp trên, tức là khủng hoảng chính trị của giai cấp thống trị, nó tạo ra một chỗ họ mở đường cho nỗi bất bình và lòng phẫn nộ của giai cấp bị áp bức …

2) Nỗi cùng khổ và quẫn bách của các giai cấp bị áp bức trở nên nặng nề hơn mức bình thường.

3) Do những nguyên nhân nói trên, tính tích cực của quần chúng được nâng cao rõ rệt, những quần chúng này trong thời kỳ hòa bình phải nhẫn nhục chịu để cho người ta cướp bóc, nhưng đến thời kỳ bão táp thì họ bị toàn bộ cuộc khủng hoảng cũng như bị ngay tầng lớp trên đẩy đến chỗ phải có một hoạt động lịch sử độc lập”1.

Từ khi ra đời tới nay, quan điểm của V.I. Lênin về tình thế cách mạng luôn là cơ sở khoa học để các Đảng Cộng sản xác định đúng đắn đường lối chiến lược, sách lược trong tiến trình cuộc cách mạng vô sản; đấu tranh chống lại quan điểm “tả khuynh”, nóng vội muốn tiến hành cách mạng xã hội khi chưa có tình thế cách mạng và quan điểm “hữu khuynh”, không tích cực phát huy vai trò năng động chủ quan, thụ động trong tiến hành cách mạng xã hội.

Thời đại ngày nay đang xuất hiện nhiều đặc điểm mới, nhưng những mâu thuẫn cơ bản của thời đại vẫn tồn tại khách quan; những mâu thuẫn và xung đột xã hội dưới chủ nghĩa tư bản là không thể tự nó khắc phục được, kể cả trong điều kiện chủ nghĩa tư bản phát triển cao. Khi lực lượng sản xuất phát triển và xã hội hóa cao độ, thì mâu thuẫn giữa lao động và tư bản ngày càng phát triển gay gắt ở các nước tư bản chủ nghĩa, đồng thời mở rộng ra trên phạm vi toàn thế giới. Dựa trên các luận điểm khẳng định của V.I. Lênin về tình thế cách mạng, phân tích toàn diện các điều kiện khách quan và chủ quan hiện nay, có thể nhận thấy cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa chưa thể nổ ra trong các năm tới đây ở các nước tư bản phát triển, nhưng tính tất yếu và tiềm năng của nó vẫn được tăng cường.