Quan niệm khoa học về sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất? Sự vận dụng của Đảng ta trong quá trình đổi mới đất nước?

Lời giải

Chủ nghĩa duy vật lịch sử quan niệm, sự phù hợp của quan hệ sản xuất với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất là sự phù hợp biện chứng, trong đó quan hệ sản xuất có sự tương ứng, thích ứng và đồng thời là hình thức phát triển tất yếu của lực lượng sản xuất, tạo ra địa bàn đầy đủ cho lực lượng sản xuất phát triển. Xét về thực chất, đây là sự phù hợp mà cả ba mặt của quan hệ sản xuất có sự thích ứng với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, từ đó tạo ra các điều kiện tối ưu cho việc sử dụng và kết hợp giữa người lao động với tư liệu sản xuất, tạo ra các điều kiện thuận lợi để lực lượng sản xuất phát triển.

Sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất với trình độ của lực lượng sản xuất là nguyên tắc của sự phát triển. Trước hết, là sự thích ứng giữa các yếu tố cấu thành của lực lượng sản xuất (người lao động và công cụ lao động), đồng thời là sự thích ứng giữa các yếu tố cấu thành của quan hệ sản xuất (quan hệ sở hữu, quan hệ quản lý, quan hệ phân phối) trong một phương thức sản xuất. Đây là sự thích ứng của hai mặt cơ bản trong một phương thức sản xuất, tạo thành một mâu thuẫn biện chứng. Sự phù hợp bao hàm cả yếu tố phù hợp và không phù hợp đan xen vào nhau, trạng thái của nó đi từ phù hợp đến không phù hợp, phù hợp cao hơn…

Phù hợp là trạng thái tương ứng, thích ứng thường xuyên với nhau trong từng bước đi. Hiện trạng của lực lượng sản xuất như thế nào đòi hỏi quan hệ sản xuất phải tương ứng như vậy. Trong thực tế, quan hệ sản xuất “vượt trước” trình độ phát triển của lực lượng sản xuất do áp đặt chủ quan hoặc “tụt hậu” so với sự phát triển của lực lượng sản xuất đều là không phù hợp. Phù hợp là thúc đẩy nhau cùng phát triển, trong đó lực lượng sản xuất luôn tạo ra điều kiện vật chất cho sự phát triển của quan hệ sản xuất, còn quan hệ sản xuất luôn tạo ra địa bàn đầy đủ cho lực lượng sản xuất phát triển.

Tiêu chuẩn đánh giá sự phù hợp là sản xuất phải phát triển ở cả tốc độ và quy mô; năng suất lao động tăng, đời sống của người lao động đảm bảo; môi trường kinh tế, chính trị – xã hội ổn định.

Nhận thức và vận dụng quan niệm khoa học về sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, Đảng ta chỉ rõ: ưu tiên phát triển lực lượng sản xuất đồng thời xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp theo định hướng xã hội chủ nghĩa; xây dựng quan hệ sản xuất mới phù hợp với lực lượng sản xuất trên cả ba mặt sở hữu, quản lý và phân phối để phát triển lực lượng sản xuất hiện đại đáp ứng với thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; xây dựng chế độ sở hữu công cộng nói riêng và quan hệ sản xuất mới nói chung với bước đi vững chắc và xem hiệu quả xây dựng quan hệ sản xuất theo định hướng xã hội chủ nghĩa là thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất, cải thiện đời sống nhân dân, thực hiện công bằng xã hội.