Tổng hợp lý thuyết Sinh 11 Bài 15-16 bằng Sơ đồ tư duy dễ hiểu nhất bám sát nội dung SGK Sinh 11 giúp các bạn hệ thống hóa kiến thức trực quan, dễ nhớ.
Sơ đồ tư duy Sinh 11 Bài 15-16: Tiêu hóa ở động vật
Tóm tắt lý thuyết Sinh 11 Bài 15-16: Tiêu hóa ở động vật
I. Tiêu hóa là gì
– Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.
– Ở động vật đơn bào, thức ăn được tiêu hóa trong không bào tiêu hóa. Ở các nhóm động vật khác, thức ăn được tiêu hóa ở bên ngoài tế bào, trong túi tiêu hóa hoặc trong ống tiêu hóa.
II. Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
– Động vật chưa có cơ quan tiêu hóa là động vật đơn bào. Tiêu hóa thức ăn ở động vật đơn bào là tiêu hóa nội bào (tiêu hóa bên trong tế bào)
Các giai đoạn của quá trình tiêu hóa thức ăn ở trùng giày:
– Màng tế bào lõm dần vào, hình thành không bào tiêu hóa chứa thức ăn bên trong
– Lizôxôm gắn vào không bào tiêu hóa. Các enzim của lizôxôm vào không bào tiêu hóa và thủy phân các chất dinh dưỡng phức tạp thành các chất dinh dưỡng đơn giản
– Các chất dinh dưỡng đơn giản được hấp thụ từ không bào tiêu hóa vào tế bào chất. Riêng phần thức ăn không được tiêu hóa trong không bào được thải ra khỏi tế bào theo kiểu xuất bào.
III. Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
– Các loài ruột khoang và giun dẹp tiêu hóa bằng túi tiêu hóa
– Túi tiêu hóa có hình túi được tạo thành từ nhiều tế bào. Túi tiêu hóa có một lỗ thông duy nhất ra bên ngoài. Lỗ thông vừa làm chức năng của miệng, vừa làm chức năng của hậu môn, nghĩa là thức ăn đi qua lỗ thông để vào túi tiêu hóa, đồng thời các chất thải cũng đi quan lỗ thông đó ra ngoài.
– Trên thành túi có nhiều tế bào tuyến. Các tế bào này tiết enzim tiêu hóa vào lòng túi tiêu hóa
– Ở động vật có túi tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa ngoại bào (tiêu hóa trong lòng túi tiêu hóa, bên ngoài tế bào) và tiêu hóa nội bào (tiêu hóa bên trong các tế bào trên thành túi tiêu hóa)
IV. Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
– Động vật có xương sống và nhiều loài động vật không xương sống có ống tiêu hóa. Ống tiêu hóa được cấu tạo từ nhiều bộ phận khác nhau.
– Trong ống tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa ngoại bào nhờ hoạt động cơ học của ống tiêu hóa và nhờ tác dụng của dịch tiêu hóa.
– Ở động vật có ống tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa ngoại bào. Thức ăn đi qua ống tiêu hóa được biến đổi cơ học và hóa học trở thành những chất dinh dưỡng đơn giản và được hấp thụ vào máu. Các chất không được tiêu hóa trong ống tiêu hóa sẽ tạo thành phân và được thải ra ngoài.
V. Đặc điểm tiêu hóa
1. Đặc điểm tiêu hóa ở thú ăn thịt
Ống tiêu hóa của thú ăn thịt có một số đặc điểm cấu tạo và chức năng thích nghi với thức ăn là thịt mềm giàu chất dinh dưỡng.
| Bộ phận | Cấu tạo | Chức năng |
|---|---|---|
| Răng | gồm:
– Răng cửa – Răng nanh – Răng hàm |
– Răng cửa lấy thịt ra khỏi xương
– Răng nanh nhọn dài, cắm và giữ chặt con mồi – Răng trước hàm và răng ăn thịt lớn, cắt thịt thành từng mảnh nhỏ để nuốt – Răng hàm có kích thước nhỏ, ít sử dụng |
| Dạ dày | – Dạ dày đơn to khỏe, có các enzim tiêu hóa | – Thức ăn là thịt được tiêu hóa cơ học và hóa học giống như trong dạ dày người. Thức ăn được nhào trộn làm nhuyễn thức ăn trộn với dịch vị. Enzim pepsin thủy phân prôtêin thành peptit. |
| Ruột | gồm:
– Ruột non ngắn – Ruột già – Ruột tịt |
– Ruột non ngắn hơn nhiều so với thú ăn thực vật
– Các chất dinh dưỡng được tiêu hóa hóa học và hấp thu trong ruột non giống như ở người – Ruột tịt không phát triển và không có chức năng tiêu hóa |
2. Đặc điểm tiêu hóa ở thú ăn thực vật
Ống tiêu hóa của thú ăn thực vật có đặc điểm cấu tạo và chức năng thích nghi với thức ăn thực vật cứng và khó tiêu hóa (tế bào thực vật có thành xenlulozo)
| Bộ phận | Cấu tạo | Chức năng |
|---|---|---|
| Răng | Gồm:
– Tấm sừng – Răng cửa và răng nanh – Răng trước hàm, răng hàm |
– Răng nanh giống răng cửa. Khi ăn cỏ các răng này tì lên tấm sừng ở hàm trên để giữ chặt cỏ
– Răng trước hàm và răng hàm phát triển có tác dụng nghiền nát cỏ |
| Dạ dày | Dạ dày thỏ, ngựa
Dạ dày thú nhai lại |
– Dạ dày thỏ, ngựa là dạ dày đơn
– Dạ dày trâu bò có 4 túi: dạ cỏ, dạ tổ ong, dạ lá sách, dạ múi khế + Dạ cỏ là nơi dự trữ, làm mềm và lên men thức ăn. Trong dạ cỏ có nhiều vi sinh vật tiêu hóa xenlulozo và các chất dinh dưỡng khác + Dạ tổ ong giúp đưa thức ăn lên trên trong khi nhai lại + Dạ lá sách giúp tái hấp thụ nước + Dạ múi khế tiết ra enzim pepsin, HCl tiêu hóa protein trong cỏ và vi sinh vật từ dạ cỏ xuống. |
| Ruột | Ruột non dài
Manh tràng lớn Ruột già |
– Ruột non dài vài chục mét và dài hơn rất nhiều so với ruột non của thú ăn thịt
– Thức ăn đi qua quá trình tiêu hóa và hấp thụ như trong ruột non của người. – Thức ăn đi vào manh tràng được vi sinh vật cộng sinh trong manh tràng tiếp tục tiêu hóa. Các chất dinh dưỡng đơn giản tạo thành được hấp thụ manh tràng vào máu. |
——————————
Trên đây Toptailieu đã cùng các bạn tổng hợp lý thuyết Sinh 11 Bài 15-16 bằng Sơ đồ tư duy. Hãy cùng xem thêm nhiều bài học khác cùng chúng tôi nhé. Chúc các bạn học tốt!
