Vai trò của chủ nghĩa duy vật lịch sử trong nhận thức vấn đề thời đại và sự nghiệp đổi mới của đất nước ta hiện nay?

Lời giải

V.I. Lênin từng chỉ rõ, chỉ có trên cơ sở hiểu đúng thời đại, chúng ta mới có thể định ra sách lược đúng đắn; chỉ có trên cơ sở hiểu biết những đặc điểm cơ bản của một thời đại, chúng ta mới có thể tính đến những đặc điểm chi tiết của nước này hay nước khác. Thời đại ngày nay đã và đang có những biến đổi mạnh mẽ và sâu sắc. Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ, xu thế toàn cầu hóa, kinh tế tri thức, bức tranh phức tạp với nhiều yếu tố biến đổi khó lường của đời sống chính trị thế giới đương đại… đã và đang đặt nhiều vấn đề đòi hỏi phải được nhận thức và giải quyết. Để có nhận thức đúng về thời đại ngày nay, tất yếu phải đứng vững trên lập trường và phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa duy vật lịch sử.

Chủ nghĩa duy vật lịch sử có vai trò là cơ sở lý luận và phương pháp luận khoa học để nhận thức một cách đúng đắn nội dung, đặc điểm, xu thế vận động, phát triển của thời đại ngày nay. Từ những nguyên lý của chủ nghĩa duy vật lịch sử, có thể khẳng định rằng, thời đại ngày nay vẫn là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới. Sự vận động, phát triển của nó diễn ra phức tạp với nhiều đặc điểm mới, cùng các mâu thuẫn gay gắt đặt ra, song theo quy luật tiến hóa của lịch sử, “loài người cuối cùng nhất định sẽ tiến tới chủ nghĩa xã hội”[1]. Mặc dù hiện nay chủ nghĩa xã hội thế giới đang lâm vào thoái trào; chủ nghĩa tư bản còn có khả năng thích nghi và phát triển; những cuộc đấu tranh giai cấp và dân tộc vẫn tiếp tục diễn ra gay go, phức tạp. Thời đại ngày nay vẫn tồn tại khách quan các mâu thuẫn cơ bản, đó là mâu thuẫn giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản; mâu thuẫn giữa tư bản và lao động; mâu thuẫn giữa các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc với chủ nghĩa đế quốc; mâu thuẫn trong nội bộ chủ nghĩa tư bản. Những mâu thuẫn cơ bản trên của thời đại ngày nay vẫn tồn tại và tiếp tục phát triển với những nội dung và hình thức biểu hiện có những nét mới. Sự vận động của tất cả các mâu thuẫn trên và cuộc đấu tranh của nhân dân lao động sẽ quyết định số phận của chủ nghĩa tư bản và xu hướng vận động tất yếu của thời đại ngày nay.

Chủ nghĩa duy vật lịch sử là cơ sở lý luận khoa học để nhận thức và vận dụng vào sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa trong tình hình hiện nay. Đây cũng là cơ sở lý luận vững chắc để đấu tranh chống lại các quan điểm, khuynh hướng sai lầm trong tiếp cận những vấn đề về thời đại ngày nay.

Chủ nghĩa duy vật lịch sử còn là cơ sở để nhận thức đường lối đổi mới đất nước của Đảng ta trong tình hình hiện nay, trong đó những vấn đề nổi lên là: con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta; vấn đề xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; vấn đề đổi mới kinh tế và chính trị ở nước ta; về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa… Các nguyên lý khoa học của chủ nghĩa duy vật lịch sử cũng là cơ sở lý luận để đấu tranh phê phán các quan điểm chính trị sai trái, bảo vệ đường lối chính trị của Đảng ta và sự nghiệp đổi mới của đất nước hiện nay.

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb Sự thật, H. 1991, tr. 8.